Περί δεισιδαιμονιών: Παρασκευή και 13


Εδώ και πάρα πολλούς αιώνες η Παρασκευή και 13, είναι η μέρα συνυφασμένη με τους χειρότερους αστικούς μύθους και τη δεισιδαιμονία, που απαντάται στις αγγλόφωνες χώρες. Οι Έλληνες και οι Ισπανόφωνοι λαοί έχουν ως γρουσούζικη ημέρα την Τρίτη και 13. Ειδικότερα για την Ελλάδα, η σύμπτωση αυτή έχει συνδεθεί με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης (έγινε Τρίτη αλλά όχι 13 - το 13 προκύπτει, σύμφωνα με μια δοξασία, αν προσθέσεις τους αριθμούς του έτους της άλωσης 1453), αν και ορισμένοι μελετητές, ιστορικοί και ηθογράφοι επισημαίνουν ότι η απέχθεια προς την Τρίτη ήταν προγενέστερη.

Η πρόληψη αυτή διαδόθηκε στις αγγλόφωνες χώρες τον 19ο αιώνα και πέρασε και στις υπόλοιπες χώρες του κόσμου, μέσω της ταινίας τρόμου «Παρασκευή και 13» (1980). Για την προέλευσή της έχουν εκφρασθεί ποικίλες θεωρίες, όπως:


Παρασκευή και 13 (13 Οκτωβρίου 1307). Την ημέρα εκείνη οι άντρες του βασιλιά της Γαλλίας, Φιλίππου Δ’, εισέβαλαν στις κεντρικές εγκαταστάσεις των Ναϊτών Ιπποτών και συνέλαβαν εκατοντάδες από αυτούς. Ανάμεσά τους ήταν και ο Μέγας Μάγιστρος, Ζακ ντε Μολέ τον οποίο σταύρωσαν.
Μετά από σκληρά βασανιστήρια, οι Ναΐτες Ιππότες, όπως όλα τα θύματα των βασανιστηρίων, ομολόγησαν πλήθος αμαρτιών και καταδικάστηκαν σε θάνατο.
Ήταν το τέλος των θρυλικών ιπποτών και η μετέπειτα δράση τους καλύπτεται από ένα πέπλο μυστηρίου.

Ήταν Παρασκευή όταν η Εύα έδωσε στον Αδάμ τον απαγορευμένο καρπό, με αποτέλεσμα να εκδιωχθούν και οι δύο από τον Παράδεισο.

Παρασκευή έγινε η μεγάλη πλημμύρα της Βίβλου.

Παρασκευή σταυρώθηκε ο Χριστός.

Το γεγονός ότι η Παρασκευή είναι άτυχη ημέρα, ίσως καθιερώθηκε και από το γεγονός ότι αυτή την ημέρα έχει επιλεγεί για την εκτέλεση θανατοποινιτών για πολλά χρόνια, μάλιστα την αποκαλούν "Hangman's Day", δηλαδή "η ημέρα του κρεμασμένου".

Ο πατέρας της αγγλικής λογοτεχνίας, Geoffrey Chaucer, επίσης κάνει αναφορές στα έργα του για την ατυχία που έχει αυτή η ημέρα. Όπως αναφέρει στο «Οι ιστορίες του Καντέρμπερυ», είναι μια κακή μέρα για να ξεκινήσεις ένα ταξίδι.


Όπως για την Παρασκευή, έτσι και για τον αριθμό "13" υπάρχουν πολλές θεωρίες προέλευσης.

Στην αριθμητική εάν 13 ομοειδή αντικείμενα διαιρεθούν δια δύο, τρία, τέσσερα ή έξι, ένα περισσεύει. Το παρείσακτο...

Στη Νορβηγία, σύμφωνα με το μύθο, στη Valhalla ο θεός Odin είχε οργανώσει ένα δείπνο προς τιμήν 11 θεών, των πιο στενών του φίλων από το νορβηγικό πάνθεον. Όμως ο κακός και άτακτος θεός Loki, οργισμένος που δεν τον είχαν προσκαλέσει, αποφάσισε να εμφανιστεί απρόσκλητος, ως ο 13ος καλεσμένος.
Ο Loki ξεγέλασε τον τυφλό θεό του χειμώνα Höðr, ο οποίος σκότωσε τον αδελφό του Badler, τον αγαπημένο θεό του καλοκαιριού και γιο του θεού Odin.
Έτσι, ο αριθμός δεκατρία χαρακτηρίστηκε ως άτυχος , λόγω της δυσοίωνης περιόδου πένθους μετά την απώλεια των ισχυρών θεών από τον ανεπιθύμητο 13ο επισκέπτη.

Οι συλλέκτες αρχαίων στοιχείων ας σημειώσουν και το θρύλο, σύμφωνα με τον οποίο ο αυθάδης Φίλιππος Β' της Μακεδονίας πέθανε, επειδή τοποθέτησε το άγαλμά του δίπλα σε εκείνα των 12 θεών του Ολύμπου.

Κάτι κακό είχαν να καταλογίσουν στο «13» και οι πρώτοι πολιτισμοί της Μεσοποταμίας: Κατά τον τελευταίο μήνα του έτους, ο οποίος σε αυτούς ήταν ο 13ος, οδηγείτο σε εκτέλεση ο εραστής της Ιέριας και κατόπιν αυτή επέλεγε τον επόμενο.


Η πιο δημοφιλής θεωρία προέλευσης της γρουσούζικης φήμης του "13" αφορά για τον Χριστιανισμό παρότι η θρησκεία είναι κατά των προλήψεων και των δεισιδαιμονιών. Θεωρείτο εξαιρετικά κακή τύχη να κάθονται σε ένα τραπέζι για δείπνο 13 άνθρωποι, γεγονός που οφείλεται στον Ιούδα τον Ισκαριώτη , το 13ο άτομο δηλαδή που βρισκόταν στον Μυστικό Δείπνο.

Επίσης, ορισμένοι θεωρούν ότι ο αριθμός "13" εσκεμμένα "δαιμονοποιήθηκε" από τους αρχιερείς των πατριαρχικών θρησκειών γιατί αντιπροσώπευε την μητρότητα! 

Το 13 ανταποκρινόταν στις -ίδιες αριθμητικά- φάσεις της Σελήνης σε ένα έτος, ενώ αξίζει να αναφέρουμε ότι ο αριθμός λατρευόταν σε προϊστορικές θρησκείες γυναικείων θεοτήτων.

Οι Ινδουιστές πίστευαν ότι, γενικά, ήταν κακή τύχη να συγκεντρώνονταν σε ένα σημείο 13 άτομα για οποιονδήποτε σκοπό, την ίδια στιγμή.

Μια αμερικανική ομάδα προσπάθησε να απομυθοποιήσει αυτά τα πιστεύω που περιβάλλονται γύρω από τον αριθμό 13. Συγκεκριμένα, η «Λέσχη των 13» συνεδρίασε για πρώτη φορά στις 13 Σεπτεμβρίου 1881, αποφασισμένοι να αποδείξουν τη θεωρία τους ότι δεν υπήρχε τίποτα κακό με τον αριθμό.
Με αυτή τη λογική λοιπόν, η ομάδα συνεδρίαζε κάθε μήνα στις 13 όπου έσπαζαν καθρέφτες, πετούσαν αλάτι και περνούσαν κάτω από σκάλες. Όλα αυτά τα έκαναν καταγράφοντάς τα ενώ σημείωναν τον τρόπο που μπορεί να πέθαιναν τα μέλη της ομάδας.

Καθώς περνούσαν τα χρόνια, η ομάδα άρχισε να μεγαλώνει γιατί είχε κινήσει το ενδιαφέρον πολλών ανθρώπων, φτάνοντας να έχει 400 μέλη, ανάμεσά τους ήταν και πρόεδροι των ΗΠΑ, όπως αναφέρει η Independent.

Λίγο αργότερα, το 1907, ένας εκκεντρικός χρηματιστής ο Τόμας Λάουσον (Tomas Lawson) δημοσίευσε ένα βιβλίο με τίτλο Παρασκευή και 13. Το βιβλίο έσπασε τα ταμεία και το 1916 μεταφέρθηκε και στη μεγάλη οθόνη. Τελικά, ο μύθος φαίνεται να έσπασε καθώς ο τίτλος έφερε μεγάλη επιτυχία στο Χόλυγουντ.

Στην Πληροφορική υπάρχει ένας ιός με το όνομα «Παρασκευή και 13» (Friday 13th), που δημιουργήθηκε στο Ισραήλ το 1988. Ενεργοποιείται όταν το ημερολόγιο του υπολογιστή δείξει Παρασκευή και 13, με αποτέλεσμα την επιβράδυνση της λειτουργίας του.

Το 13 είναι ο κατεξοχήν κακότυχος αριθμός, που σπάει την αρμονία του 12 (12 Θεοί του Ολύμπου, 12 άθλοι του Ηρακλή, 12 φυλές του Ισραήλ, 12 μαθητές του Χριστού, 12 Ιμάμηδες, 12 μήνες κλπ). Με την προσθήκη του αριθμού «ένα» σχηματίζεται η αρχή ενός νέου κύκλου. Το άγνωστο, που αντιπροσωπεύει ο αριθμός 13, προκαλεί ανησυχία στους ανθρώπους κι έτσι άρχισαν να το συνδέουν με ατυχή γεγονότα. Η έκτη ημέρα της εβδομάδας, Παρασκευή, καθώς και το νούμερο "13" κουβαλούν ξεχωριστά την "ατυχία", πόσο μάλλον όταν συνδυάζονται, οπότε θεωρείται ένας "διπλά" άτυχος συνδυασμός.


Πηγή: sansimera.gr, enikos.gr, cnn.gr, dogma.gr, iefimerida.gr