Το νομοσχέδιο για τα ΜΜΕ, που ψηφίστηκε χτες στη Βουλή, ξεσήκωσε πλήθος αντιδράσεων από τον κόσμο του Πολιτισμού, καθώς ανοίγει δρόμους για φίμωση και λογοκρισία προοδευτικών καλλιτεχνικών έργων. Ειδικότερα, στο άρθρο 8, μιλώντας για το οπτικοακουστικό υλικό που αναρτάται στο διαδίκτυο, το νομοσχέδιο προβλέπει γενικόλογα ότι απαγορεύεται να εμπεριέχει «υποκίνηση σε βία ή μίσος εναντίον ομάδας ανθρώπων ή μέλους ομάδας, ιδίως λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής, ιθαγένειας ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή σεξουαλικού προσανατολισμού».

Η σκόπιμα και πονηρά «αφαιρετική» διατύπωση περί «μίσους εναντίον ομάδας ανθρώπων ή μέλους ομάδας» είναι φανερό ότι μπορεί εύκολα να γίνει «λάστιχο» και να χρησιμοποιηθεί κατά το δοκούν και εναντίον οποιουδήποτε. Πόσο μάλλον που στους λόγους που απαριθμούνται συμπεριλαμβάνεται η επίσης γενικόλογη έννοια των «πεποιθήσεων». Για παράδειγμα, το σύνθημα «Τσακίστε τους φασίστες», προβεβλημένο σε ένα οποιοδήποτε οπτικοακουστικό και καλλιτεχνικό έργο στο διαδίκτυο, εμπίπτει άμεσα στις απαγορεύσεις του παραπάνω άρθρου. Για να αντιληφθούμε δε το πόσο προβληματικές είναι αυτές οι σκόπιμα γενικόλογες διατυπώσεις, όπως εύστοχα ειπώθηκε στη συζήτηση που άνοιξε για τον «τρομονόμο» στην Τέχνη, με βάση το άρθρο 8 θα μπορούσε να απαγορευτεί ...ακόμα και ο εθνικός ύμνος! Όπως άλλωστε έχει αποδειχθεί, οι διατυπώσεις αυτές δεν αξιοποιούνται κυρίως απέναντι στη ρατσιστική και φασιστική ρητορική, όπως εύλογα μπορούσε κάποιος να υποθέσει, αλλά ενάντια στην κοινωνική διαμαρτυρία και καταγγελία.

***

Στην πραγματικότητα, με αυτές τις ρυθμίσεις ενσωματώνεται στην ελληνική νομοθεσία η αντίστοιχη Οδηγία της ΕΕ, που επιβάλλει τον «τρομονόμο» στην Τέχνη και με βάση την οποία έχουν ήδη γίνει δεκάδες διώξεις σε άλλες χώρες της ΕΕ σε βάρος καλλιτεχνών και έργων με προοδευτικό κοινωνικό περιεχόμενο (π.χ. υπεράσπιση του παλαιστινιακού λαού έναντι του κράτους του Ισραήλ) ή σατιρικών έργων που θεωρήθηκε ότι θίγουν θεσμούς κ.ο.κ. Πρόκειται για εμβάθυνση της πολιτικής που θέλει η οπτικοακουστική παραγωγή να ενισχύσει τον ιδεολογικό της ρόλο στη διασφάλιση της αστικής κυριαρχίας. Γι' αυτόν το λόγο προτάσσονται εργαλεία στενότερου ελέγχου στο περιεχόμενο του οπτικοακουστικού έργου που προβάλλεται στο διαδίκτυο, όπου πλέον εμφανίζεται το μεγαλύτερο μέρος της οπτικοακουστικής παραγωγής. Και αυτός ο έλεγχος φτάνει μέχρι τις διώξεις με βάση τα προβλεπόμενα από τον «τρομονόμο», αν κριθεί ότι μέσα από το έργο υποκινείται βία. Στην ευρωενωσιακή «γλώσσα», όμως, κατακριτέα βία είναι η κοινωνική διαμαρτυρία, η ταξική πάλη γενικότερα, και φαινόμενο που πρέπει να αντιμετωπιστεί είναι ...ο ριζοσπαστισμός, ο οποίος επίσης ερμηνεύεται κάθε φορά ανάλογα με τις επιδιώξεις του αστικού κράτους, με στόχο τη θωράκισή του.

Στη χώρα μας ο «τρομονόμος» είναι σε ισχύ. Οι διατάξεις του έχουν ενσωματωθεί στον Ποινικό Κώδικα που ψήφισε πρόσφατα η κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ και διατηρεί η κυβέρνηση της ΝΔ. Στο πλαίσιο αυτό, με την ενσωμάτωση της ευρωπαϊκής Οδηγίας και τις διατάξεις του νομοσχεδίου για τα ΜΜΕ γίνεται ουσιαστικά η εξειδίκευση του «τρομονόμου» για το οπτικοακουστικό έργο που διακινείται στο διαδίκτυο. Αυτή είναι η ουσία και δεν αλλάζει από τις όποιες τροποποιήσεις έφερε η κυβέρνηση στις διατυπώσεις, κάτω από τη μαζικότατη και έντονη καταδίκη από τον καλλιτεχνικό κόσμο.

* * *

Ανάμεσα στα επιχειρήματα που χρησιμοποίησε η κυβέρνηση ήταν και το ότι πολλοί πάροχοι, πλατφόρμες δηλαδή του διαδικτύου που προβάλλουν οπτικοακουστικό υλικό, έχουν τη δυνατότητα αποκλεισμού συγκεκριμένων έργων, σύμφωνα με τα δικά τους κριτήρια. Και πράγματι έχουμε δει στην πράξη αποκλεισμούς π.χ. προοδευτικών τραγουδιών από το YouTube. Το επιχείρημα αυτό ενισχύει τις ανησυχίες και τους φόβους των καλλιτεχνών για λογοκρισία και αποκλεισμό, αφού τώρα τον ίδιο ρόλο εκτός από τους ιδιώτες αναλαμβάνουν και οι κατασταλτικοί μηχανισμοί του κράτους. Ακόμα κι αν οι ποινές αφορούν αποκλειστικά τον πάροχο και όχι τον καλλιτέχνη, όπως ισχυρίζεται η κυβέρνηση, σε κάθε περίπτωση η νομοθεσία δημιουργεί το υπόβαθρο φίμωσης, λογοκρισίας και «προληπτικής» αυτολογοκρισίας του προοδευτικού καλλιτεχνικού έργου.

Απέναντι σε όλα αυτά, οι άνθρωποι του Πολιτισμού δεν έχουν πει την τελευταία τους λέξη. Οι χιλιάδες υπογραφές που συγκεντρώθηκαν μέσα σε μόλις δυο - τρεις μέρες ενάντια στην επιβολή του «τρομονόμου» στην Τέχνη, η μαζικότατη διαδήλωση στην Αθήνα και οι πολύμορφες δράσεις που ξεδιπλώθηκαν μέσα σε δύσκολες συνθήκες, πανδημίας και κακοκαιρίας, δείχνουν ότι με τον αγώνα τους το αντιδραστικό νομοθέτημα μπορεί και πρέπει να μείνει στα χαρτιά. Γιατί η Τέχνη δεν φιμώνεται, δεν λογοκρίνεται, αλλά ανθίζει μέσα από την αμφισβήτηση, τη διαμαρτυρία, όταν γίνεται όπλο στα χέρια των καταπιεσμένων.

Γ. Σ.

Αναδημοσιεύεται από τη στήλη «Αποκαλυπτικά» του «Ριζοσπάστη», 18/2/2021