Σαν Σήμερα 5 Ιουνίου

Παγκόσμια Ημέρα Περιβάλλοντος, από την γενική σύνοδο των Ηνωμένων Εθνών το 1972.

Γεγονότα

1832

Ξεσπά στο Παρίσι η Ιουνιανή Εξέγερση, σε μία προσπάθεια να ανατραπεί η μοναρχία του Λουδοβίκου Φιλίππου.

Η εξέγερση ήταν το τελευταίο ξέσπασμα βίας που συνδέεται με την Ιουλιανή Επανάσταση του 1830.

Τα γεγονότα της εξέγερσης ήταν η πηγή έμπνευσης για τον συγγραφέα Βικτόρ Ουγκώ που τον ώθησε να γράψει το μυθιστόρημά του «Οι Άθλιοι».

1851

Δημοσιεύεται στην αμερικανική εφημερίδα National Era το πρώτο μέρος της Καλύβας του Μπαρμπα-Θωμά της Χάριετ Μπίτσερ Στόου (Harriet Elisabeth Beecher Stowe).

Χάριετ Μπίτσερ Στόου – Η καλύβα του Μπαρμπα-Θωμά

1883

Αναχωρεί από το Παρίσι το πρώτο προγραμματισμένο δρομολόγιο του Οριάν Εξπρές.

Οrient Express

1900

Δεύτερος πόλεμος των Μπόερς: Οι Βρετανοί στρατιώτες καταλαμβάνουν την Πρετόρια.

Μπόερς κατά Βρετανών

1915

Η Δανία τροποποιεί το σύνταγμά της για να παραχωρήσει το δικαίωμα ψήφου στις γυναίκες.

1919

Μαζικές απεργίες πραγματοποιούνται στη Σαγκάη, στο Νανκίν, στο Ουχάν, κ.α. πόλεις της Κίνας. 

1925

Ψηφίζεται στη Βουλή των Ελλήνων ο ιδρυτικός νόμος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

1933

Οι ΗΠΑ βγαίνουν από τον «κανόνα χρυσού», σύμφωνα με τον οποίο, το χρήμα που τύπωνε μια χώρα όφειλε να αναλογεί στα αποθέματά της σε χρυσό.

1944

Β΄ Παγκόσμιος Πόλεμος: Πάνω από 1.000 βρετανικά βομβαρδιστικά ρίχνουν 5.000 τόνους βόμβες στο γερμανικό Τείχος του Ατλαντικού στις ακτές της Νορμανδίας στο πλαίσιο της προετοιμασίας για την απόβαση στη Νορμανδία.

1945

Αναλαμβάνει επίσημα την εξουσία στη Γερμανία το Συμμαχικό Συμβούλιο Ελέγχου, το στρατιωτικό κατοχικό κυβερνητικό όργανο της χώρας.

1947

Εκφωνείται από τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ και στρατηγό Τζορτζ Μάρσαλ η κατευθυντήρια γραμμή του ομώνυμου Σχεδίου.

Από την παράδοση εμπορευμάτων στο λιμάνι του Πειραιά

Αφορούσε το διακανονισμό προμήθειας αμερικανικών εμπορευμάτων για την ανασυγκρότηση (οικονομική και στρατιωτική) των ευρωπαϊκών καπιταλιστικών οικονομιών, σε συνθήκες έλλειψης δολαρίων για την αγορά τους. Βασικός στόχος του Σχεδίου υπήρξε η καπιταλιστική ανασυγκρότηση και θωράκιση των χωρών της Ευρώπης απέναντι στα ντόπια εργατικά-κομμουνιστικά κινήματα και τη Σοβιετική Ένωση.

Στην εξέλιξη του Σχεδίου Μάρσαλ (στην Ελλάδα) αποτυπώνονται όλη η πορεία και οι αντιφάσεις της ξένης επέμβασης ενάντια στο λαϊκό κίνημα για τη σταθεροποίηση του ελληνικού καπιταλισμού. Παρόλο που αρχικά προβλεπόταν η στήριξη της καπιταλιστικής ανασυγκρότησης στρατιωτικά και οικονομικά, με μια ορισμένη εκβιομηχάνιση, τελικά στηρίχτηκε κυρίως η στρατιωτική ανασυγκρότηση. Βασικός στόχος του Σχεδίου ήταν να τσακιστεί το λαϊκό κίνημα και παράλληλα να εξασφαλιστούν τα γενικότερα συμφέροντα του αγγλοσαξωνικού ιμπεριαλισμού, να γίνει η Ελλάδα προχωρημένο φυλάκιο κατά των σοσιαλιστικών κρατών.

1953

Παύει το καθεστώς της αποικίας για τη Γροιλανδία, η οποία πια ενσωματώνεται συνταγματικά στη Δανία ως επαρχία της.

Σημαία της Γροιλανδίας

1956

Ο Έλβις Πρίσλεϊ (Elvis Aaron Presley‎) παρουσιάζει στο The Milton Berle Show το νέο του τραγούδι, Hound Dog, δημιουργώντας έντονες αντιδράσεις για τον τρόπο του χορού του.

Έλβις Πρίσλεϊ

1961

Το τρίποντο εφαρμόζεται για πρώτη φορά στο πρωτάθλημα της American Basketball League και περιλαμβάνει όλα τα σουτ που εκτελούνται από απόσταση μεγαλύτερη των 22 ποδιών (6,71 μ.) από το καλάθι.

Προσθήκη λεζάντας

1963

Στο Ιράν ξεσπούν διαμαρτυρίες εναντίον του σάχη Μοχάμεντ Ρεζά Παχλαβί για τη σύλληψη του Αγιατολάχ Ρουχολάχ Χομεϊνί. Σε πολλές πόλεις, μάζες εξαγριωμένων διαδηλωτών αντιμετωπίζονται με άρματα και αλεξιπτωτιστές.

1967

Ξεσπά ο πόλεμος των Έξι Ημερών ανάμεσα στο Ισραήλ και τις γειτονικές αραβικές χώρες Αίγυπτο, Συρία και Ιορδανία, ο οποίος ξεκίνησε με προληπτικού χαρακτήρα επιθέσεις από ξηράς και αέρα του πρώτου. 

Ισραηλινός στρατός στην Ανατολική Ιερουσαλήμ

Ο πόλεμος έληξε με νίκη του Ισραήλ, το οποίο κατέλαβε τη Λωρίδα της Γάζας και τη Χερσόνησο του Σινά από την Αίγυπτο, τη Δυτική Όχθη από την Ιορδανία και τα υψίπεδα του Γκολάν από τη Συρία.

Ισραηλινά στρατεύματα

1968

Ο γερουσιαστής Ρόμπερτ Κένεντι (αδελφός του δολοφονημένου το 1963 Προέδρου) πυροβολείται στο Λος Άντζελες από τον αραβικής καταγωγής Σιρχάν Σιρχάν. Υπέκυψε στα τραύματά του την επομένη.

Δολοφονία του Ρόμπερτ Κέννεντυ

1969

Πραγματοποιείται στη Μόσχα, σύσκεψη 75 Κομμουνιστικών και Εργατικών Κομμάτων, που μεταξύ άλλων, ενέκρινε ομόφωνα ψήφισμα συμπαράστασης στον αγωνιζόμενο ελληνικό λαό και διαμαρτυρία για την τρομοκρατία της Χούντας.

1969

Δραπετεύει από τις φυλακές Μπογιατίου ο Αλέκος Παναγούλης, ο οποίος επικηρύσσεται με ποσό 500.000 δραχμών και συλλαμβάνεται τρεις ημέρες αργότερα σε διαμέρισμα της οδού Πάτμου.

Ο Αλέκος Παναγούλης στα χέρια της χούντας

1975

Ανοίγει για πρώτη φορά η διώρυγα Σουέζ μετά τον Πόλεμο των Έξι Ημερών.

Διώρυγα του Σουέζ

1975

Το Ηνωμένο Βασίλειο πραγματοποιεί το πρώτο του δημοψήφισμα σε ολόκληρη τη χώρα σχετικά με την παραμονή στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα.

Γεννήσεις

1599

Γεννιέται ο Ντιέγο Βελάθκεθ (Diego Rodríguez de Silva y Velázquez), Ισπανός ζωγράφος.

Ντιέγο Βελάθκεθ – Ισπανός ζωγράφος

 Ο Βελάθκεθ θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους ζωγράφους στην ιστορία της τέχνης. Η δεξιοτεχνία και η τεχνική του, τον έκαναν να ξεχωρίσει από τους υπόλοιπους καλλιτέχνες του “Χρυσού Αιώνα” της ισπανικής ζωγραφικής. Κατατάσσεται στις κορυφαίες καλλιτεχνικές φυσιογνωμίες, με σημαντική επίδραση στη ζωγραφική του 19ου αιώνα και ειδικότερα, στο κίνημα του ιμπρεσιονισμού. 

Ντιέγο Βελάθκεθ – Le Triomphe de Bacchus, 1628-29

Ο Πάμπλο Πικάσο, ο Σαλβαδόρ Νταλί κ.α., απέδωσαν φόρο τιμής στον Ισπανό ζωγράφο, αναπαράγοντας ορισμένους από τους διασημότερους πίνακές του.

1646

Γεννιέται η Ιταλίδα (Βενετή) φιλόσοφος Έλενα Κορνάρο Πισκόπια (Elena Lucrezia Cornaro Piscopia), η πρώτη γυναίκα διδάκτωρ της φιλοσοφίας.

1878

Γεννιέται ο Μεξικανός στρατηγός Φρανσίσκο Πάντσο Βίγια (Pancho Villa), ηγετική μορφή της Μεξικανικής επανάστασης (1910 – 1920), που βασίζονταν κυρίως στους αγρότες και στρέφονταν κατά της δικτατορικής διακυβέρνησης του Πορφύριο Ντιάζ, των μεγαλογαιοκτημόνων, της Εκκλησίας και των Αμερικανικών μονοπωλίων.

Πάντσο Βίλλα

1883

Γεννιέται ο Τζον Μέιναρντ Κέινς, Άγγλος οικονομολόγος, που έκανε γνωστή την έννοια του κρατικού παρεμβατισμού στην οικονομία. 

Τζον Μέιναρντ Κέινς

Με το έργο του «Γενική θεωρία της απασχόλησης, του τόκου και του χρήματος» (1936), θεώρησε ότι εντόπισε το βασικό πρόβλημα του καπιταλιστικού συστήματος, στην ανεπάρκεια της ζήτησης. Το «φάρμακο διά πάσαν νόσον» ήταν, σύμφωνα με τον Κέυνς, η αύξηση του όγκου της συνολικής ζήτησης στα πλαίσια του καπιταλιστικού συστήματος. Έτσι διατύπωσε τη λεγόμενη αρχή της «ενεργού ζήτησης», δηλαδή της ζήτησης που θα μπορούσε να αποφέρει το μέγιστο κέρδος για τους καπιταλιστές. Για να επιτευχθεί ο σκοπός αυτός, ο Κέινς επεξεργάστηκε πρόγραμμα οικονομικής πολιτικής του αστικού κράτους, που εστιάζεται στην αύξηση των κρατικών δαπανών και στην επέκταση των δημοσίων έργων, στην ανοχή του πληθωρισμού, στη ρύθμιση του προβλήματος της ανεργίας και στον περιορισμό των εργατικών μισθών.

Ο κεϋνσιανισμός δεν μπόρεσε ν’ αντιληφθεί την κρίση σαν προϊόν του συνόλου των αντιφάσεων του καπιταλιστικού συστήματος (από τη δράση των οποίων ανατρέπεται βίαια και η ισορροπία της σχέσης παραγωγής – κατανάλωσης). Δεν αποδέχτηκε τη μαρξιστική ανάλυση για τη σημασία του νόμου της πτώσης του ποσοστού κέρδους και της αλλαγής της οργανικής σύνθεσης του κεφαλαίου. Οδηγήθηκε στην αυταπάτη ότι με την κρατική αντιμετώπιση του προβλήματος της ζήτησης, θα μπορούσαν να εξαλειφθούν η κρίση, η ύφεση και τα υψηλά ποσοστά ανεργίας.

Η ίδια η ζωή διέψευσε τον Κέινς , ενώ ακόμα ζούσε, και επέδειξε ότι η βασική οικονομική αντίθεση του καπιταλισμού οξύνεται. Η οικονομική κρίση του ’37 στις ΗΠΑ, την Αγγλία, τη Γαλλία κλπ. ήταν το πρώτο ηχηρό ράπισμα στη δήθεν προοδευτική «αντικυκλική» πολιτική του. Το Μάρτη του 1939 ο Στάλιν, στην έκθεση δράσης στο 18ο Συνέδριο του ΚΚΣΕ, αναφέρει χαρακτηριστικά:

«Η νέα κρίση δεν άρχισε ύστερα από μια άνθηση της βιομηχανίας, όπως έγινε το 1929, μα ύστερα από μια ύφεση και μια κάποια αναζωογόνηση, που ωστόσο δεν πέρασε σε άνθηση. Αυτό σημαίνει ότι η νέα κρίση θα είναι πιο βαριά και η καταπολέμησή της πιο δύσκολη από την προηγούμενη κρίση».

Ο Β’ παγκόσμιος πόλεμος ήρθε τελικά να απαντήσει εκεί που δεν μπορούσε ο Κέινς .

Διάφοροι νεοκεϊνσιανοί και ιδιαίτερα λεγόμενοι «αριστεροί» (Ρόμπινσον, Κλάιν, Σράφα κ.ά.) προσπάθησαν, χωρίς επιτυχία, να βελτιώσουν τη συνταγή της αντικυκλικής πολιτικής. Η κρίση στις αρχές της δεκαετίας του ’70, οδήγησε στην ανατολή και εδραίωση στη συνέχεια, της νεοφιλελεύθερης διαχειριστικής πρότασης. «Παιδιά» της πρότασης αυτής στο επίπεδο της ΕΕ ήταν αναμφισβήτητα η Συνθήκη του Μάαστριχτ, η Λευκή Βίβλος για την Εργασία, την Παιδεία κλπ. Από την κεϊνσιανική προβληματική το κεφάλαιο κράτησε το πιο ουσιαστικό στοιχείο της, την αναγκαιότητα του κρατικού σχεδιασμού και ελέγχου της καπιταλιστικής οικονομίας. Στα επόμενα χρόνια ο επιτελικός στρατηγικός χαρακτήρας του αστικού κράτους αναβαθμίστηκε σε εθνικό και διακρατικό επίπεδο.

1898

Γεννιέται ο Ισπανός ποιητής και θεατρικός συγγραφέας Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα (Federico del Sagrado Corazón de Jesús García Lorca), μια από τις σπουδαιότερες φυσιογνωμίες της παγκόσμιας λογοτεχνίας, που το 1936 δολοφονήθηκε από τους φασίστες του Φράνκο.

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

«Στ’ όνομά σου, Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα , που πέθανες στην Ισπανία για τη λευτεριά του ζωντανού λόγου, εμείς, οι ποιητές από πολλές χώρες του κόσμου, που μιλάμε και γράφουμε σε διάφορες γλώσσες, ορκιζόμαστε εδώ πέρα, όλοι μαζί, πως τ’ όνομά σου δε θα ξεχαστεί ποτέ πάνω στη γη, και στ’ όνομά σου, όσο που θα υπάρχει τυραννία και καταπίεση να τις καταπολεμήσουμε, όχι μονάχα με το λόγο μα και με τη ζωή μας».

Ο παραπάνω όρκος δόθηκε από λογοτέχνες απ’ όλες τις χώρες του κόσμου, όπου συγκεντρώθηκαν αρχικά στη Βαλένθια και στη συνέχεια στο Παρίσι, το 1937, στο Δεύτερο Διεθνές Συνέδριο των συγγραφέων, για την υπεράσπιση της κουλτούρας ενάντια στο φασισμό. Τον όρκο συνέταξε ο Στρατής Τσίρκας μαζί με τον Αμερικανό ποιητή Λάνγκστον Χιους και προωθήθηκε από τον Λουί Αραγκόν. Ανάμεσα στους λογοτέχνες που υπόγραψαν τον όρκο είναι οι Μπέρτολτ Μπρεχτ, Πάμπλο Νερούντα, Ιλία Ερενμπουργκ, Αλεξέι Τολστόι κ.ά.

Φεντερίκο Γκαρθία Λόρκα

Ένα χρόνο πριν στη Γρανάδα, στις 19 Αυγούστου του 1936, ο Ισπανός ποιητής Φ. Γκ. Λόρκα εκτελέστηκε από τους φασίστες του στρατηγού Φράνκο, ένα μήνα μόλις μετά την έναρξη του ισπανικού εμφυλίου.

Ο Λόρκα γεννήθηκε στις 5 Ιούνη του 1898 στο χωριό Φουέντε Βακέρος, λίγα χιλιόμετρα έξω από τη Γρανάδα και ήταν παιδί μιας προνομιούχας και μορφωμένης οικογένειας. Γρήγορα, όμως, συνειδητοποίησε ότι υπάρχει και μια άλλη ζωή, αυτή των πολλών μέσα στη φτώχεια και τη δυστυχία. Το 1915 παρά την επιθυμία του να ασχοληθεί αποκλειστικά με τη μουσική, γράφτηκε στη Φιλοσοφική και στη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου της Γρανάδα. Το 1919 εγκαθίσταται στη Μαδρίτη για να συνεχίζει τις σπουδές του. Εκεί συνδέθηκε με μια ομάδα νέων διανοουμένων που χαρακτηριζόταν αργότερα, ως η γενιά του ’27 και θα έπαιζε σημαντικό ρόλο στην πνευματική ζωή της Ισπανίας.

Το 1929 ταξιδεύει στη Νέα Υόρκη και το 1931 ξαναγυρίζει στη δημοκρατική πια Ισπανία. Ο υπουργός Παιδείας του ανέθεσε να δημιουργήσει μαζί με τον Εδουάρδο Ουγάρτε έναν περιοδεύοντα φοιτητικό θίασο, την «Μπαράκα» (Η Παράγκα), που περιόδευσε σε όλη την Ισπανία και έδωσε παραστάσεις σε μικρές πόλεις και σε πανεπιστήμια. Οι ηθοποιοί ήταν ερασιτέχνες και έπαιζαν δωρεάν, ενώ τα σκηνικά, όπως και τα κοστούμια, τα έφτιαχναν φοιτητές της Αρχιτεκτονικής απ’ όλη την Ισπανία. Ως το 1936 που διαλύθηκε, το θέατρο ανέβασε 13 έργα και έδωσε παραστάσεις σε 72 χωριά και πόλεις.

Από τα πιο γνωστά έργα του Λόρκα είναι, «Ποιητής στη Νέα Υόρκη», «Μοιρολόι για τον Ιγνάθιο Σάντσεθ Μεχίας», «Romancero gitano», «Ντουέντε» και από τα θεατρικά του, «Τα Μάγια της Πεταλούδας», «Οι Φασουλήδες του Κατσιπόρα», «Ματωμένος Γάμος», «Γέρμα» και «Το Σπίτι της Μπερνάρντα Αλμπα». Μέσα από το έργο του «τραγούδησε» την αγάπη αλλά και το θάνατο, κατήγγειλε την τυραννία και όρθωσε το ανάστημά του σε κάθε μορφή αδικίας. Πάθη, παραδόσεις, στοιχεία της φύσης, ανδαλουσιάνικες φιγούρες συναντώνται στην ποίησή του.

Το έργο του απαγορεύτηκε στην Ισπανία μέχρι το 1953, όπου έκανε την επανεμφάνισή του, λογοκριμένο. Μόνο μετά το θάνατο του Φράνκο το 1975, έγινε δυνατό να συζητηθούν δημόσια το έργο και ο θάνατός του.

1947

Γεννιέται η Λόρι Άντερσον (Laurie Anderson), Αμερικανίδα καλλιτέχνιδα. 

Λόρι Άντερσον

Στο επίκεντρο της τέχνης της ήταν ο λόγος, η εικόνα και τα πολυμέσα. Θεωρείται πρωτοπόρος στην ηλεκτρονική μουσική. Έχει εφεύρει αρκετές συσκευές που χρησιμοποίησε στις ηχογραφήσεις της και σε επιδείξεις τέχνης. Το 1977, δημιούργησε ένα βιολί με μαγνητική ταινία στο δοξάρι αντί για αλογότριχα. Μεγαλύτερη επιτυχία της ήταν το τραγούδι «Superman».

Ήταν παντρεμένη με τον μουσικό Λου Ριντ.

Θάνατοι

1825

Δολοφονείται (από Έλληνες) στο κελί όπου κρατούνταν φυλακισμένος στην Αθήνα πριν δικαστεί ο Φιλικός επαναστάτης του 1821 Οδυσσέας Ανδρούτσος.

Οδυσσέας Ανδρούτσος

1826

Πεθαίνει ο Καρλ Μαρία Φρίντριχ Έρνεστ Βέμπερ (Carl Maria von Weber), Γερμανός ρομαντικός συνθέτης.

Carl Maria von Weber

1971

Πεθαίνει ο Γκέοργκ Λούκατς (György Lukács), Ούγγρος φιλόσοφος. 

Γκέοργκ Λούκατς

Το 1914 προσχώρησε στο Ουγγρικό Κομμουνιστικό Κόμμα. Από το 1945 διετέλεσε καθηγητής Αισθητικής στο πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης. Το 1956 έγινε υπουργός Πολιτισμού στην αντεπαναστατική «κυβέρνηση» Νάγκι. Μετά την αποτροπή της αντεπανάστασης από το στρατό της σοβιετικής εξουσίας και τα ένοπλα τμήματα των Ούγγρων επαναστατών, ο Λούκατς πέρασε με την αντεπανάσταση. Αυτοεξορίστηκε για μικρό χρονικό διάστημα. Στα βασικότερα έργα του συγκαταλέγονται: Η ψυχή και οι μορφές (1911), Το ιστορικό μυθιστόρημα (1936), Ο Γκαίτε και η εποχή του (1946), Ο νεαρός Χέγκελ και το πρόβλημα της καπιταλιστικής κοινωνίας (1948), Η καταστροφή του λόγου (1954), Σολτζενίτσιν (1964).

2004

Πεθαίνει ο Ρόναλντ Ρήγκαν, 40ός πρόεδρος των Η.Π.Α. 

Ρόναλντ Ρήγκαν

Γνωστός για τα αντεργατικά μέτρα που πήρε κατά τη θητεία του, την αύξηση των εξοπλισμών και το πρόγραμμα «Πόλεμος των Άστρων» σχεδιάζοντας τη στρατιωτικοποίηση του διαστήματος. Ήταν σημαντικός ο ρόλος του δίπλα στον Μιχαήλ Γκορμπατσόφ για την επικράτηση των αντεπαναστατικών δυνάμεων και την ανατροπή του Σοσιαλισμού στη Σοβιετική Ένωση και τα άλλα Σοσιαλιστικά κράτη.

Πηγή: alt.gr, el.wikipedia.org