Σαν σήμερα 23 Μαΐου

Γεγονότα

1829

O Κίριλ Ντέμιαν λαμβάνει δίπλωμα ευρεσιτεχνίας για το ακορντεόν στη Βιέννη της Αυστριακής αυτοκρατορίας.

1875

Ξεκινά τις εργασίες του στην Γκότα το ιδρυτικό Συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος της Γερμανίας (23-26/5/1875). Το κόμμα προήλθε από την ενοποίηση του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Γερμανίας, με ηγέτες τον Μπέμπελ και τον Β. Λίμπκνεχτ, και της Γενικής Γερμανικής Εργατικής Ένωσης (οπορτουνιστικό κόμμα, λασαλικό), με ηγέτες τον Χάζενκλεβερ και τον Τέλκε.

Για να ενωθούν, έπρεπε να επεξεργαστούν κοινό Πρόγραμμα του Κόμματος. Προηγουμένως, έδωσαν το Πρόγραμμα στον Μαρξ για παρατηρήσεις, οι οποίες συνοψίστηκαν στο έργο «Κριτική του Προγράμματος της Γκότα». 

Το Πρόγραμμα, βεβαίως, ήταν οπορτουνιστικό σε ζητήματα, όπως η εργατική τάξη ως επαναστατική τάξη, τα μεσαία στρώματα και η σχέση τους με τις άλλες τάξεις, οι σκοποί της πάλης του κόμματος και το κράτος, η πρώτη κατώτερη φάση της κομμουνιστικής κοινωνίας, η οικοδόμησή της και η διανομή του κοινωνικού προϊόντος που παράγεται σ’ αυτήν τη φάση, ο διεθνισμός, και άλλα ζητήματα, αποκαλύπτοντας πόσο αυστηρά ο Μαρξ αντιμετώπιζε θεωρητικά ζητήματα (ήταν ανυποχώρητος σε ζητήματα αρχών), προκειμένου να είναι αποτελεσματική η δράση του Κόμματος. Δίνει, ταυτόχρονα, ένα πρώτο δείγμα της αντίληψής του για την πάλη στις συνθήκες καπιταλισμού, αλλά και για την ουσία του κράτους της εργατικής τάξης, και την οικονομία στην πρώτη κατώτερη φάση της κομμουνιστικής κοινωνίας.

1893

Ιδρύεται ο Εθνικός Γυμναστικός Σύλλογος.

1911

Ψηφίζεται το νέο Σύνταγμα της Ελλάδας, με πρωτοβουλία της κυβέρνησης του Ελευθερίου Βενιζέλου στα πλαίσια του αστικού εκσυγχρονισμού.

Οι σημαντικότερες μεταβολές που επέφερε η αναθεώρηση του 1911 ήταν η ενίσχυση των ατομικών ελευθεριών και του κράτους δικαίου, και ο γενικότερος εκσυγχρονισμός των θεσμών. Οι σημαντικότερες αλλαγές σε σχέση με το Σύνταγμα του 1864 στο επίπεδο της προστασίας των ατομικών ελευθεριών ήταν η ενίσχυση της προστασίας της προσωπικής ασφάλειας, η μείωση από το 30ό στο 25ο του ορίου ηλικίας των εκλόγιμων βουλευτών, η φορολογική ισότητα, το δικαίωμα του συνεταιρίζεσθαι και του απαραβιάστου της κατοικίας. Ταυτοχρόνως, αναβαθμίσθηκε ο ρόλος της Βουλής, ενισχύθηκαν οι εγγυήσεις της δικαστικής ανεξαρτησίας, επανιδρύθηκε το Συμβούλιο της Επικρατείας και ανατέθηκε ο έλεγχος του κύρους των βουλευτικών εκλογών σε ειδικό δικαστήριο, το Εκλογοδικείο, καθιερώθηκαν για πρώτη φορά η υποχρεωτική και δωρεάν στοιχειώδης εκπαίδευση, η υποχρεωτική στρατιωτική θητεία και η μονιμότητα των δημοσίων υπαλλήλων και, τέλος, προβλέφθηκε απλούστερη διαδικασία αναθεώρησης του Συντάγματος.

1911

Εγκαινιάζεται η Δημόσια Βιβλιοθήκη της Νέας Υόρκης.

1934

Οι περίφημοι Αμερικανοί ληστές τραπεζών Μπόνι και Κλάιντ πέφτουν σε ενέδρα της αστυνομίας στη Λουιζιάνα και σκοτώνονται.

1920

Η Σοσιαλδημοκρατική Ένωση της Ινδονησίας μετασχηματίζεται σε Κομμουνιστικό Κόμμα. Το Κομμουνιστικό Κόμμα της Ινδονησίας υπήρξε το πρώτο ΚΚ από την Ασιατική ήπειρο που έγινε μέλος της Κομμουνιστικής Διεθνούς.

1924

Συνέρχεται το 13ο Συνέδριο του Ρωσικού Κομμουνιστικού Κόμματος (μπολσεβίκων), το πρώτο Συνέδριο χωρίς τον Β. Ι. Λένιν, ο οποίος είχε πεθάνει στις 21 Ιανουαρίου του ίδιου χρόνου.

Μεταξύ άλλων, το Συνέδριο επικύρωσε την απόφαση της 13ης κομματικής Συνδιάσκεψης που καταδίκαζε τον τροτσκισμό σαν μικροαστική παρέκκλιση και εξουσιοδοτούσε την Κεντρική Επιτροπή να προστατεύσει σταθερά και αποφασιστικά την ενότητα του Κόμματος. Γενικός Γραμματέας της ΚΕ επανεκλέχθηκε ο Ι. Β. Στάλιν.

1949

Ιδρύεται η Δυτική Γερμανία και τίθεται σε ισχύ ο Βασικός Νόμος για την Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας.

Οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις ΗΠΑ, Μ. Βρετανία και Γαλλία, φοβούμενες την επίδραση της ΕΣΣΔ και των Σοσιαλιστικών ιδεών στους λαούς της δυτικής Ευρώπης, προχωρούν στην ίδρυση της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Ήταν μονομερής ενέργεια παραβιάζοντας τις αποφάσεις της Συνδιάσκεψης του Πότσδαμ. Με το σχέδιο Μάρσαλ ενισχύθηκαν τα γερμανικά μονοπώλια, ενώ σε πολιτικό και στρατιωτικό επίπεδο αξιοποιήθηκαν πρώην ναζί, ακόμα και καταδικασθέντες κατά τη Δίκη της Νυρεμβέργης!

1966

Σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης κηρύσσει τη Βρετανία ο πρωθυπουργός των Εργατικών Χάρολντ Ουίλσον (Harold Wilson), καθώς η απεργία των ναυτεργατών βρίσκεται ήδη μια βδομάδα σε εξέλιξη.

Πρόκειται για την πρώτη απεργία των Βρετανών ναυτεργατών από το 1911. Τα βασικά αιτήματα της απεργίας ήταν η μείωση των ωρών εργασίας και η αύξηση των μισθών. Ο Ουίλσον κατηγόρησε τους απεργούς, πως καθοδηγούνταν από κομμουνιστές και πως στόχος τους ήταν η πτώση της κυβέρνησής του. Μετά την κήρυξη έκτακτης ανάγκης η απεργία λύθηκε την 1η Ιούνη και αφού είχε επέλθει ορισμένος συμβιβασμός με τους πλοιοκτήτες στο θέμα των μισθών.

1967

Με γράμμα του προς την Κομματική Οργάνωση (μ.λ.) Τασκένδης ο Νίκος Ζαχαριάδης εκφράζει την αντίθεσή του με την πολιτική του Κ.Κ. Κίνας.

1979

Ο υποψήφιος του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Καρλ Κάρστενς (Carl Carstens) εκλέγεται Πρόεδρος της Ομοσπονδιακής Γερμανίας. 

Ο Κάρστενς υπήρξε μέλος του ναζιστικού κόμματος κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου.

1986

Η Κεντρική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΚΥΠ) μετονομάζεται σε Εθνική Υπηρεσία Πληροφοριών (ΕΥΠ).

2006

Αερομαχία στο Αιγαίο. Ένα τουρκικό κι ένα ελληνικό F-16 συγκρούονται κατά τη διάρκεια εμπλοκής πάνω από την Κάρπαθο, με αποτέλεσμα να καταπέσουν αμφότερα στη θάλασσα. Σώος ανασύρεται ο Τούρκος πιλότος, νεκρός ο σμηναγός Κωνσταντίνος Ηλιάκης.

Γεννήσεις

1707

Γεννιέται ο Σουηδός βοτανολόγος Καρλ Φον Λίνε (Carl von Linné), «πατέρας» της σύγχρονης βοτανολογίας και εφευρέτης του συστήματος ταξινόμησης φυτών και ζώων.

1741

Γεννιέται ο Αντρέα Λουκέσι (Andrea Luca Luchesi), Ιταλός συνθέτης. 

Το 1771 μετακόμισε στη Βόννη και το 1774 διορίστηκε υπεύθυνος για τη μουσική παραγωγή της περιβόητης ορχήστρας της Βόννης. Ως τέτοιος ήταν μαέστρος του νεαρού Ludwig van Beethoven. Ο Luchesi φαίνεται να ήταν γόνιμος συνθέτης, αλλά τα περισσότερα από τα έργα του έχουν χαθεί ή αποδίδονται σε άλλους συνθέτες.

1917

Γεννιέται ο Αμερικανός μετεωρολόγος Έντουαρντ Λόρεντζ (Edward Lorenz), που ανέπτυξε τη «θεωρία του χάους» και εισήγαγε τον όρο «το σύνδρομο της πεταλούδας».

Ανέπτυξε τη θεωρία του το 1972, στην περίφημη μελέτη του «Προβλεψιμότητα: Μπορεί η κίνηση των φτερών μιας πεταλούδας στη Βραζιλία, να προκαλέσει τυφώνα στο Τέξας;».

1925

Γεννιέται η Ζωρζ Σαρρή, Ελληνίδα συγγραφέας και ηθοποιός. 

Στα χρόνια της κατοχής σπούδασε στη δραματική σχολή του Δημήτρη Ροντήρη. Διωκόμενη, λόγω της ένταξή της στην ΕΠΟΝ και τη συμμετοχή της στις μάχες του Δεκέμβρη του 1944, όπου τραυματίστηκε σοβαρά – παραλίγο να χάσει ένα πόδι και ένα χέρι – το 1947 αναγκάστηκε να διαφύγει στο Παρίσι. Εκεί σπούδασε υποκριτική στη σχολή του Σαρλ Ντυλέν, αργότερα εργάστηκε στο θέατρο σαν ηθοποιός και παντρεύτηκε τον Αιγυπτιώτη χειρουργό Μάρκελο Καρακώστα, με τον οποίο απέκτησε δύο κόρες.

Επέστρεψε στην Ελλάδα και το 1962 εντάχθηκε στο θίασο του Δημήτρη Ροντήρη, που περιόδευε στο εξωτερικό με παραστάσεις αρχαίας τραγωδίας. Ακολούθησαν και άλλες συνεργασίες της στο θέατρο και στον κινηματογράφο.

Στην παιδική λογοτεχνία εμφανίστηκε το 1969, με το μυθιστόρημα για εφήβους «Ο θησαυρός της Βαγίας». Εκτοτε επιδόθηκε, κυρίως, στο γράψιμο, εμπνεόμενη πρωτίστως από την πολιτικοκοινωνική ιστορία του τόπου μας στον 20ό αιώνα, τα ιδανικά, τους αγώνες και τις περιπέτειες του λαού μας και τις δικές της.

Εξέδωσε 17 μυθιστορήματα («Στενά παπούτσια», «Νινέτ», «Το ψέμα», «Οι νικητές», «Ε. Π.», «Ο χορός της ζωής», «Κόκκινη κλωστή δεμένη», κα.), ένα θεατρικό έργο, μια νουβέλα, 10 βιβλία για μικρά παιδιά και πολλές μεταφράσεις της για έργα μεγάλων συγγραφέων (Ιονέσκο, Σιμόν ντε Μποβουάρ, Ιούλιος Βερν, Ανρύ Τρουαγιά, κ.ά). Διακρίθηκε με το Κρατικό Βραβείο Παιδικής Λογοτεχνίας (1994), με το βραβείο του «Κύκλου Παιδικού Βιβλίου» (1999) και με την υποψηφιότητά της για το Διεθνές Βραβείο «Χανς Αντερσεν».

Επαιξε στις ταινίες «Τελευταίο ψέμα» (Μ. Κακογιάννη), «Ο άνθρωπος του τρένου» (Ντ. Δημόπουλου), «Φαίδρα» (Ζ. Ντασσέν), «Εγκλημα στα παρασκήνια» (Ντ. Κατσουρίδη), «Γενέθλια πόλη» (Τ. Παπαγιαννίδη), «Happy day» και «Ελευθέριος Βενιζέλος» (Π. Βούλγαρη).

1951

Γεννιέται ο Ανατόλι Γεβγκένιεβιτς Κάρποφ, παγκόσμιος πρωταθλητής στο σκάκι. 

Είναι ο πιο επιτυχής σκακιστής όλων των εποχών σε επιδόσεις σε τουρνουά κατακτώντας πάνω από 140 πρώτες θέσεις. Είναι εκλεγμένο μέλος της Κρατικής Δούμας της Ρωσίας με το Κομμουνιστικό Κόμμα της Σοβιετικής Ένωσης και πρόεδρος της Διεθνούς Ένωσης Ιδρυμάτων Ειρήνης (πρώην Σοβιετικής Επιτροπής Ειρήνης).

Θάνατοι

1906

Πεθαίνει ο Νορβηγός δραματικός συγγραφέας, σκηνοθέτης, ηθοποιός και ποιητής Ερρίκος Ίψεν (Henrik Ibsen). 

Θεωρείται ένας από τους πρωτοπόρους της σύγχρονης ευρωπαϊκής δραματουργίας. Από τα πιο γνωστά του έργα είναι “Νόρμα ή ο έρωτας ενός πολιτικού”, “Το κουκλόσπιτο”, “Η αγριόπαπια”, “Έντα Γκάμπλερ”, “Ο αρχιμάστορας Σόλνες” κα.

1960

Πεθαίνει ο Γάλλος χημικός Ζορζ Κλοντ (Georges Claude), που ανακάλυψε τον φωτισμό neon.

2013

Πεθαίνει ο Ζωρζ Μουστακί (George_Moustaki), Γάλλος τραγουδοποιός. 

Το πραγματικό του όνομα ήταν Γιουσέφ Μουστακί, είχε ελληνοεβραϊκή καταγωγή και γαλλική υπηκοότητα. Οι γονείς του κατάγονταν από την Κέρκυρα. Στην Αλεξάνδρεια είχαν βιβλιοπωλείο και έρχονταν σε επαφή με πολλές κουλτούρες. Στο σπίτι μιλούσαν κατά κανόνα ιταλικά, μιλούσε αραβικά και οι γονείς του έδωσαν γαλλική παιδεία, βάζοντάς τον σε γαλλικό σχολείο. Δεν απαρνήθηκε τις ελληνικές ρίζες του, αν και δε διδάχθηκε την ελληνική γλώσσα. Ο ίδιος έλεγε για την καταγωγή του: «Είμαι Ελληνας από πατέρα, μητέρα και παππού, με ρίζες στη Μικρά Ασία, τα Ιωάννινα, τη Ζάκυνθο και την Κέρκυρα. Η Αλεξάνδρεια, αν και μου χάρισε τον κοσμοπολιτισμό των Πτολεμαίων, με απομάκρυνε από την ελληνικότητά μου».

Το 1951 πήγε στο Παρίσι. Εντυπωσιάστηκε από τον τραγουδοποιό Ζωρζ Μπρασέν, ο οποίος μάλιστα τον βοήθησε ουσιαστικά, καθώς τον παρουσίασε στο γαλλικό κοινό, που άλλαξε το όνομά του από Γιουσέφ σε Ζωρζ . Τραγούδησε σε πολλές γλώσσες: Γαλλικά, ιταλικά, ελληνικά, πορτογαλικά, ισπανικά, αγγλικά και αραβικά. Τα εκατοντάδες τραγούδια του έχουν ρομαντικό ύφος και οι στίχοι του είναι ποιητικοί.

Εκτός από τον ίδιο, τα τραγούδια του έχουν τραγουδήσει σπουδαίοι τραγουδιστές και τραγουδίστριες, όπως η Εντίθ Πιαφ, η Δαλιδά, η Μπαρμπαρά, η Μπριζίτ Φοντέν, ο Χέρμπερτ Παγκανί, κ.ά.

Τη δεκαετία του ’60 μετέφρασε στα γαλλικά και τραγούδησε τραγούδια του Μάνου Χατζιδάκι. Το 1970 πρωταγωνίστησε με τον Μίκη Θεοδωράκη στην ταινία μικρού μήκους του Ροβήρου Μανθούλη «Είμαστε δυο», στην οποία τραγουδά, στα γαλλικά, τα τραγούδια που έγραψε ο Μίκης στη φυλακή.

2017

Ρότζερ Μουρ, Άγγλος ηθοποιός.

Ο σερ Ρότζερ Τζωρτζ Μουρ (αγγλικά: Roger George Moore), 14 Οκτωβρίου 1927 – 23 Μαΐου 2017) ήταν Άγγλος ηθοποιός, γνωστός από τον ρόλο τού Σάιμον Τέμπλαρ στην τηλεοπτική σειρά Ο Άγιος (δεκαετία του 1960) και μετέπειτα από τον ρόλο του μυστικού πράκτορα Τζέιμς Μποντ σε επτά κινηματογραφικές ταινίες, μεταξύ του 1973 και του 1985. Ο Μουρ εργάσθηκε επίσης ως μοντέλο, ενώ εμφανίσθηκε και σε πολλές άλλες ταινίες και τηλεοπτικές σειρές, όπως οι Ιβανόης (1958–1959), Μάβερικ (1961) και κυρίως τη σειρά Οι Αντίζηλοι (1971) μαζί με τον Τόνι Κέρτις.

Ο Μουρ ήταν «πρεσβευτής καλής θελήσεως» για λογαριασμό της UNICEF. Από τη δεκαετία του 1970 ζούσε εκτός του Ηνωμένου Βασιλείου για φορολογικούς λόγους. Η αυτοβιογραφία του δημοσιεύθηκε το 2008, ενώ είχε γράψει και άλλα βιβλία με αναμνήσεις από τη σταδιοδρομία του και τις ταινίες του Τζέιμς Μποντ.

Πηγή: alt.gr, el.wikipedia.org