Τη δυνατότητα να παρακάμψουν τα τεκμήρια της εφορίας, ώστε να γλιτώσουν από την πληρωμή υπέρογκων ποσών φόρου εισοδήματος και ειδικής εισφοράς αλληλεγγύης, να γίνουν δικαιούχοι είσπραξης μεγαλύτερων ποσών οικογενειακών επιδομάτων, αλλά και ενδεχομένως να γλιτώσουν ακόμη και από την πληρωμή του 50% ή του 100% του ΕΝΦΙΑ έχουν και φέτος χιλιάδες φορολογούμενοι.
Τη δυνατότητα αυτή την παρέχει η ίδια η ισχύουσα φορολογική νομοθεσία μέσω των διατάξεων της παραγράφου 2 του άρθρου 34 του Κώδικα Φορολογίας Εισοδήματος (ν. 4172/2013) για τους τρόπους κάλυψης των τεκμηρίων.
Τα τεκμήρια της εφορίας συχνά προσδιορίζουν σε εξωπραγματικά ύψη τα ετήσια φορολογητέα εισοδήματα των φυσικών προσώπων, οδηγώντας σε υπερφορολόγηση και προκαλώντας την απώλεια του δικαιώματος είσπραξης διάφορων κοινωνικών επιδομάτων ή ακόμη και την απώλεια φοροαπαλλαγών που κρίνονται βάσει εισοδηματικών κριτηρίων. Ο πιο αποτελεσματικός και εύκολος τρόπος … «απενεργοποίησης» των τεκμηρίων είναι η χρήση της μεθόδου της «ανάλωσης κεφαλαίου παρελθόντων ετών»!
Με τη μέθοδο της «ανάλωσης κεφαλαίου», κάθε φορολογούμενος μπορεί να καλύψει την όποια πρόσθετη διαφορά φορολογητέου εισοδήματος έχει προκύψει λόγω της εφαρμογής των τεκμηρίων (λόγω του ότι το τεκμαρτό εισόδημα που προσδιορίζεται από την εφορία με βάση τα τεκμήρια διαβίωσης και τα τεκμήρια απόκτησης περιουσιακών στοιχείων είναι μεγαλύτερο από το δηλωθέν εισόδημα), επικαλούμενος εισοδήματα και έσοδα δηλωθέντα ακόμη και πριν από 10, 20, 30 ή ακόμη και 40 χρόνια! Μπορεί, ειδικότερα, να ανατρέξει στις φορολογικές δηλώσεις προηγούμενων συνεχόμενων ετών (όσων ετών θέλει) και να προβεί στις ακόλουθες ενέργειες:
α) Να αθροίσει τα ποσά των πάσης φύσεως εισοδημάτων (από μισθούς, συντάξεις, επιδόματα, ενοίκια, επιχειρήσεις, τόκους καταθέσεων, μερίσματα, υπεραξίες από πώληση μετοχών κ.λπ.) και τα ποσά των εσόδων από πωλήσεις περιουσιακών στοιχείων κι από τυχόν άλλες πηγές (εισπραχθέντα ποσά εφάπαξ παροχών ασφαλιστικών ταμείων, κέρδη από λαχεία, ληφθείσες δωρεές κ.λπ.), τα οποία έχει αναγράψει στις δηλώσεις των παρελθόντων ετών.
β) Από το άθροισμα εισοδημάτων και εσόδων προηγούμενων ετών, που θα προκύψει, να αφαιρέσει τα ποσά που ελήφθησαν υπόψη στις ίδιες φορολογικές δηλώσεις ως τεκμήρια διαβίωσης (για κατοικίες, Ι.Χ. αυτοκίνητα, πισίνες, σκάφη, υπηρετικό προσωπικό κ.λπ.), καθώς και τα ποσά που δήλωσε στις ίδιες δηλώσεις ότι δαπάνησε για να αποκτήσει περιουσιακά στοιχεία (ακίνητα, Ι.Χ. αυτοκίνητα, σκάφη, κινητά αντικείμενα μεγάλης αξίας κ.λπ.).
Το καθαρό ποσό που θα προκύψει από τις παραπάνω μαθηματικές πράξεις είναι το «κεφάλαιο» των προηγούμενων ετών που μπορεί ο φορολογούμενος να «σχηματίσει» και να εμφανίσει στην εφορία ως προϊόν αποταμίευσης! Από κει και πέρα, σε κάθε περίπτωση, από το «κεφάλαιο» που θα σχηματιστεί με τον τρόπο αυτό, ο κάθε φορολογούμενος μπορεί να χρησιμοποιήσει ένα μέρος για να καλύψει την πρόσθετη διαφορά εισοδήματος που του προσδιορίζουν τα τεκμήρια στη φετινή του δήλωση. Μπορεί δηλαδή να ισχυριστεί ότι η πρόσθετη διαφορά τεκμαρτού εισοδήματος της φορολογικής του δήλωσης καλύφθηκε με «ανάλωση» ενός μέρους του «κεφαλαίου» το οποίο του περίσσεψε από τα προηγούμενα έτη και το οποίο προκύπτει με βάση τις δηλώσεις των προηγούμενων ετών, όπως περιγράψαμε προηγουμένως.
Ο φορολογούμενος πρέπει, εν συνεχεία, να δηλώσει το «αναλωθέν» μέρος του «κεφαλαίου» στον πίνακα 6 της φορολογικής δήλωσης, είτε στον κωδικό 787 (που αφορά στον ίδιο) είτε στον κωδικό 788 (που αφορά στη σύζυγο), και με τον τρόπο αυτό να υπερκαλύψει την πρόσθετη διαφορά τεκμαρτού εισοδήματος που προκύπτει με βάση τα τεκμήρια, οπότε στην περίπτωση αυτή ως φορολογητέο εισόδημα δεν θα ληφθεί υπόψη από την εφορία το τεκμαρτό αλλά το πολύ πιο χαμηλό δηλωθέν εισόδημά του. (Το ποσό που θα αναγραφεί σε έναν από τους κωδικούς αυτούς θα πρέπει να είναι μεγαλύτερο από την πρόσθετη διαφορά εισοδήματος λόγω τεκμηρίων, ώστε να καλυφθεί πλήρως η διαφορά εισοδήματος που προέκυψε από τα τεκμήρια.)
Σε περίπτωση κάλυψης των τεκμηρίων με τη μέθοδο της «ανάλωσης κεφαλαίου»:
1 Ο φόρος εισοδήματος και η ειδική εισφορά αλληλεγγύης θα υπολογιστούν όχι επί τεκμαρτού αλλά επί του δηλωθέντος εισοδήματος, που είναι χαμηλότερο, οπότε η τελική φορολογική επιβάρυνση του φορολογουμένου θα είναι μικρότερη.
2 Αν ο φορολογούμενος έχει προστατευόμενα τέκνα, τότε ο ΟΓΑ κατά την επεξεργασία του εντύπου Α21 που αυτός θα υποβάλει αμέσως μετά τη φορολογική δήλωση, θα λάβει υπόψη του ως ετήσιο οικογενειακό φορολογητέο εισόδημα για την καταβολή του οικογενειακού επιδόματος όχι το τεκμαρτό αλλά το πολύ πιο χαμηλό ετήσιο δηλωθέν εισόδημα του ίδιου του φορολογουμένου και της συζύγου του, οπότε υπάρχει πιθανότητα να τον κατατάξει σε χαμηλότερη εισοδηματική κλίμακα και να του χορηγήσει μεγαλύτερο ποσό επιδόματος!
3 Αν το δηλωθέν εισόδημα του φορολογουμένου είναι χαμηλότερο από το ισχύον εισοδηματικό όριο που προβλέπεται, κατά περίπτωση, για τη μερική ή την ολική απαλλαγή από τον Ενιαίο Φόρο Ιδιοκτησίας Ακινήτων (ΕΝΦΙΑ), αλλά το τεκμαρτό εισόδημά του (το εισόδημα που του προσδιορίζουν τα τεκμήρια) είναι υψηλότερο από το εισοδηματικό όριο για την απαλλαγή αυτή, ο φορολογούμενος δεν θα χάσει το δικαίωμα της απαλλαγής. Κι αυτό θα συμβεί επειδή θα έχει καλύψει τα τεκμήρια, οπότε για να κριθεί αν δικαιούται την απαλλαγή θα ληφθεί υπόψη το δηλωθέν και όχι το τεκμαρτό εισόδημα. Συνεπώς, σε μια τέτοια περίπτωση ο φορολογούμενος θα γλιτώσει από το 50% του ΕΝΦΙΑ ή κι από το σύνολο του επαχθούς αυτού φόρου αν είναι τρίτεκνος ή πολύτεκνος ή άτομο με αναπηρία άνω του 67% (για τις τρεις αυτές κατηγορίες ευπαθών ομάδων προβλέπεται πλήρης απαλλαγή).
Ειδικότερα, αν ο φορολογούμενος είναι άγαμος με ετήσιο δηλωθέν εισόδημα μέχρι 9.000 ευρώ ή έγγαμος με 1 εξαρτώμενο τέκνο και με ετήσιο δηλωθέν εισόδημα μέχρι 11.000 ευρώ ή έγγαμος με 2 εξαρτώμενα τέκνα και με ετήσιο δηλωθέν εισόδημα μέχρι 12.000 ευρώ θα γλιτώσει από το 50% του ΕΝΦΙΑ, έστω κι αν με βάση τα τεκμήρια το εισόδημά του προσδιορίζεται σε επίπεδο σημαντικά υψηλότερο από τα παραπάνω ποσά. Επίσης, αν ο φορολογούμενος είναι τρίτεκνος με ετήσιο δηλωθέν εισόδημα μέχρι 16.000 ευρώ ή τετράτεκνος με ετήσιο δηλωθέν εισόδημα μέχρι 17.000 ευρώ, θα γλιτώσει από το σύνολο του ΕΝΦΙΑ, έστω κι αν τα τεκμήρια του προσδιορίζουν το ετήσιο εισόδημα σε επίπεδο σημαντικά υψηλότερο από τα ποσά αυτά.
Για τον ορθό τρόπο «σχηματισμού» του «κεφαλαίου» από τις φορολογικές δηλώσεις των προηγούμενων ετών οι φορολογούμενοι θα πρέπει να γνωρίζουν, ειδικότερα, τα ακόλουθα:
● Για τον προσδιορισμό του «κεφαλαίου» με βάση τη φορολογική δήλωση κάθε προηγούμενου έτους, πρέπει να αθροίζονται τα πραγματικά εισοδήματα που έχουν φορολογηθεί ή νόμιμα απαλλαγεί από το φόρο, τα χρηματικά ποσά που έχουν αποκτηθεί αλλά δεν θεωρούνται εισόδημα, τα χρηματικά ποσά που προέρχονται από την πώληση περιουσιακών στοιχείων, από την εισαγωγή χρηματικών κεφαλαίων από το εξωτερικό, από δάνεια, δωρεές, γονικές παροχές κ.λπ., καθώς και οποιοδήποτε άλλο ποσό το οποίο αποδεδειγμένα έχει εισπραχθεί. Από το άθροισμα όλων αυτών των ποσών εισοδημάτων και εσόδων πρέπει να αφαιρούνται τα ποσά των τεκμηρίων διαβίωσης για κατοικίες, Ι.Χ., σκάφη, πισίνες, υπηρετικό προσωπικό και δίδακτρα ιδιωτικών σχολείων, καθώς επίσης και οι δαπάνες που πραγματοποιήθηκαν για την απόκτηση περιουσιακών στοιχείων, για δωρεές ή γονικές παροχών χρηματικών ποσών και για την αποπληρωμή δανείων. Το ποσό που απομένει μετά την αφαίρεση των παραπάνω δαπανών είναι το «μη αναλωθέν κεφάλαιο» που μπορεί να επικαλεστεί ο φορολογούμενος για το κάθε έτος.
● Δεν προβλέπεται χρονικός περιορισμός για την κάλυψη των τεκμηρίων με «ανάλωση κεφαλαίου». Συνεπώς, για την κάλυψη τεκμηρίων μπορεί να γίνει επίκληση «ανάλωσης κεφαλαίου» οσωνδήποτε προηγούμενων ετών (σ.σ.: δηλαδή 5, 10, 20, 25 ή ακόμη και 30 ετών), εφόσον βέβαια είναι δυνατό να διασταυρωθούν οι σχετικοί ισχυρισμοί του φορολογουμένου με τα στοιχεία που τηρούνται στις ΔΟΥ.
● Για το «σχηματισμό» του «κεφαλαίου», ο φορολογούμενος θα πρέπει να συντάξει σε χαρτί ή σε ηλεκτρονικό πρόγραμμα EXCELL μια «κατάσταση ανάλωσης κεφαλαίου», μια μορφή πίνακα με τρεις τουλάχιστον στήλες και με αριθμό σειρών ίσο με τον αριθμό των παρελθόντων ετών στα οποία ανατρέχει. Στην αριστερή στήλη κάθε σειράς πρέπει να αναγράψει τα εισοδήματα και τα έσοδα που δήλωσε στη φορολογική δήλωση του κάθε έτους, στη μεσαία στήλη τα ποσά των τεκμηρίων του ιδίου έτους τα οποία αφαιρούνται και στη δεξιά στήλη το υπόλοιπο εναπομείναν «κεφάλαιο» που μπορεί να επικαλεστεί φορολογούμενος για το ίδιο έτος. Στην τελευταία σειρά του πίνακα θα πρέπει να αναγράφονται, ως αθροίσματα, τα συνολικά ποσά εισοδημάτων και εσόδων όλων των παρελθόντων ετών που επικαλείται ο φορολογούμενος, τα συνολικά ποσά τεκμηρίων που εκπίπτουν από τα εισοδήματα και έσοδα και το συνολικό εναπομείναν «κεφάλαιο προς ανάλωση» από όλα τα παρελθόντα έτη.
Τα ποσά που θα αναγραφούν στον πίνακα αυτό θα πρέπει να αποδεικνύονται από τα δεδομένα των φορολογικών δηλώσεων των παρελθόντων ετών που θα επικαλεστεί ο φορολογούμενος. Δηλώσεις παρελθόντων ετών ο φορολογούμενος μπορεί να βρει στο λογαριασμό του στο σύστημα ΤΑΧΙSnet, όπου είναι καταχωρισμένα σε ηλεκτρονική μορφή τα έντυπα Ε1 που έχουν υποβληθεί για τα εισοδήματα των ετών 2002-2015 (οικονομικά έτη 2003-2016).

Αναλυτικό παράδειγμα
Εστω ότι άγαμος φορολογούμενος απέκτησε το 2016 εισόδημα από μισθωτές υπηρεσίες μόλις 7.000 ευρώ. Το ίδιο έτος διέμεινε σε ιδιόκτητο διαμέρισμα 80 τ.μ., για το οποίο ισχύει τεκμήριο διαβίωσης 3.200 ευρώ. Επιπλέον, το 2016 ο συγκεκριμένος φορολογούμενος κατείχε αυτοκίνητο 1.500 κυβικών εκατοστών 4ετίας, το οποίο έχει τεκμήριο 5.800 ευρώ. Το ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης για άγαμο φορολογούμενο είναι 3.000 ευρώ.
Ο φορολογούμενος αυτός κατά το τρέχον έτος κινδυνεύει να φορολογηθεί για το τεκμαρτό εισόδημα που του προσδιορίζουν τα τεκμήρια διαβίωσης και απόκτησης περιουσιακών στοιχείων και όχι για το πραγματικό δηλωθέν εισόδημά του. Κι αυτό επειδή το τεκμαρτό εισόδημα είναι πολύ μεγαλύτερο από το δηλωθέν.
Το τεκμαρτό εισόδημα για το συγκεκριμένο φορολογούμενο προκύπτει ως εξής:
● Ελάχιστο τεκμήριο διαβίωσης: 3.000 ευρώ.


● Τεκμήριο διαβίωσης διαμερίσματος: 3.200 ευρώ.



● Τεκμήριο διαβίωσης αυτοκινήτου: 5.800 ευρώ.



Σύνολο εισοδήματος βάσει τεκμηρίων: 12.000 ευρώ.

Ο φορολογούμενος θα φορολογηθεί για το πολύ υψηλότερο τεκμαρτό εισόδημα των 12.000 ευρώ και όχι για το πραγματικό δηλωθέν εισόδημα των 7.000 ευρώ, εκτός αν δικαιολογήσει τη διαφορά των 5.000 ευρώ.


Εστω ότι το 2015 ο πιο πάνω φορολογούμενος δήλωσε εισόδημα από μισθούς 22.000 ευρώ. Μπορεί, κατά συνέπεια, ο φορολογούμενος να δικαιολογήσει την πιο πάνω διαφορά εισοδήματος βάσει τεκμηρίων των 5.000 ευρώ επικαλούμενος «ανάλωση κεφαλαίου» που «σχηματίστηκε» το 2015 και το οποίο ανέρχεται σε: 22.000 ευρώ – 12.000 ευρώ (τεκμήριο διαβίωσης έτους 2015 για το διαμέρισμα 3.200 ευρώ συν τεκμήριο αυτοκινήτου 5.800 ευρώ συν ελάχιστο τεκμήριο 3.000 ευρώ) = 10.000 ευρώ.

Από το «κεφάλαιο» των 10.000 ευρώ, ο φορολογούμενος μπορεί να χρησιμοποιήσει τα 5.000 ευρώ ως «αναλωθέν κεφάλαιο» και με αυτό να καλύψει τη διαφορά των 5.000 ευρώ μεταξύ δηλωθέντος και τεκμαρτού εισοδήματός του. Ειδικότερα, ο φορολογούμενος θα πρέπει να αναγράψει στον κωδικό 787 της φορολογικής δήλωσης (του εντύπου Ε1) το ποσό των 5.000 ευρώ και όχι το ποσό των 10.000 ευρώ, που προέκυψε από την «κατάσταση ανάλωσης κεφαλαίου».